Een modelspoorbaan bouwen vergt de nodige voorbereiding en planning. Waar vroeger alles met de hand opgeschreven en uitgetekend diende te worden, zijn er tegenwoordig complete modelspoorbaan ontwerpprogramma’s. We geven een overzicht van de populairste programma’s zodat je snel een goede start kunt maken met het ontwerpen en bouwen van je eigen modelspoorbaan.
Heb ik ontwerpsoftware nodig?
Nee, software is niet per se nodig, maar het maakt het ontwerpen en bouwen van je baan een stuk makkelijker. Een goede voorbereiding is van essentieel belang. Niet alleen bespaart het een hoop tijd, maar ook kosten waar je mogelijk pas tijdens de bouw van je spoor achter komt. Heb je echter de afmetingen en soorten tracks in je hoofd zitten? Dan volstaan pen en papier prima voor het ontwerpen van je eigen baanplan. Ben je van plan om een grotere spoorbaan te bouwen of om een digitale modelspoorbaan te ontwerpen? Dan is het gebruik van een goed softwareprogramma aan te raden.
Welke baanontwerpprogramma’s zijn er?
WinTrack
Wintrack is misschien wel het meest populaire programma op Windows om banen te ontwerpen. Dit komt mede door de grote hoeveelheid mogelijkheden die het programma biedt. Met een prijs van 99,95 euro is dit één van de duurste, maar ook beste programma’s. De software draait op Windows 98, ME, NT, 2000, XP, Vista en Windows 7. Het designen van een baan gebeurt in 2D, waarna de baan in 3D bekeken kan worden.
AnyRail
Het programma AnyRail wordt ontwikkeld door het bedrijf DRail Modelspoor Software. De ontwerpsoftware is vrij eenvoudig van opzet en draait op Windows XP (Service Pack 3), Windows Vista, Windows 7 en Windows 8. Het programma is gratis te gebruiken tot 50 railstukken per railplan ontwerp. Met een prijs van 39 euro is het programma erg betaalbaar. Standaard komt het programma al met een aantal rails presets, waardoor het eenvoudig is om snel een baanplan te ontwerpen.
WinRail (Span Software)
Een 3D spoorbaanprogramma met veel mogelijkheden. De software komt in een tweetal varianten: WinRail Standard en WinRail Deluxe. Het verschil zit hem in de ‘Parts Compiler’, deze feature is alleen beschikbaar in de Deluxe versie en stelt je in staat om de meegeleverde productbibliotheek aan te passen of uit te breiden of je eigen bibliotheek te maken. Dit is een extra handigheid die het mogelijk maat om sneller een modelspoorbaan te ontwerpen met bijvoorbeeld je eigen spoorelementen. Met een prijs van ongeveer 60 euro voor de Standard editie en 85 euro voor de Deluxe editie zijn de marktprijzen marktconform. De software werkt op moment van schrijven op alle Windows versies vanaf XP.
3D Modeltreinen (Easy Computing)
De huidige versie van dit verouderde rail designprogramma is 3.0. De software draait op Windows XP en Vista. Ook dit programma voorziet in treinstellen, locomotieven, sporen, etc. van de bekende merken. Met een prijs van 5 tot 10 euro is dit programma van Easy Computing goedkoop in aanschaf.
http://www.easycomputing.com/pc-dvd-rom-3d-modeltreinen-3-0-voor-xp-en-vista.html
3rd PlanIt (El Dorado Software)
Zoals de naam al doet vermoeden, biedt dit ontwerpprogramma ondersteuning voor 3D weergaves. Waar je bij de meeste programma’s banen ontwerpt door elementen naar je ontwerp scherm te slepen, werkt 3rd PlanIt anders. Door punten te plaatsen, is het mogelijk om lijnen met een bepaalde curve te tekenen, zogenaamde splines. De software kan vervolgens deze lijncurven omzetten naar een modelspoorbaan. 3rd PlanIt is een pakket dat ontworpen is door El Dorado Software en is ondertussen al meer dan 15 jaar in ontwikkeling. De prijs voor een digitale downloadversie is 124,95 dollar.
PC-Rail (Busch Model)
Dit Duitse softwarepakket biedt een stabiel platform voor het ontwerpen van je eigen baan en draait op computers van Windows 95 tot en met XP. Het programma kreeg zijn laatste update in 2007 en is daarom wat gedateerd.
http://www.busch-model.com/pcrail/
SCARM
Een gratis programma om een eenvoudige baan te ontwerpen is SCARM. SCARM staat voor Simple Computer Aided Railway Modeller. Het programma wordt regelmatig geupdate met nieuwe features en draait op Windows 2000, XP, Vista, 7 en Windows 8. Het ontwerpen gebeurt in een 2D weergave, waarna de baan te bekijken is als een 3D model. Het programma komt met een uitgebreide library. Ondanks dat het programma gratis is, voorziet het in alle basisfunctionaliteit en meer.
RailModeller (MacRailSoft)
Op Mac is de keuze van software zeer beperkt. Een ontwerppakket wat er wat dat betreft boven uit steekt, is Railmodeller. Het pakket van MacRailSoft voorziet in 3D previews van je baan en wordt geleverd met een flinke library (200 verschillende bibliotheken) aan spoorproducten die je kunt gebruiken tijdens het ontwerpen. Het ontwerpen gaat via een eenvoudige interface door elementen te draggen en droppen. Het programma is Shareware. Dit houdt in dat het programma in principe onbeperkt gratis gebruikt mag worden. Indien het programma bevalt, gaat RailModeller ervan uit dat je alsnog een licentie aanschaft. De kosten voor een licentie zijn met 29 euro zeer bescheiden.
XTrackCAD
In het lijstje is XTrkCad het enige open source programma dat op alle platformen draait. Doordat het programma open source, is zijn er geen kosten verbonden aan het gebruik ervan. De gratis modelspoorbaansoftware voorziet niet in een 3D weergave, maar gezien de prijs (gratis) en de doelgroep hoeft dat geen probleem te zijn.
Modelspoor software voor Windows, Mac en Linux
Onderstaand een overzicht van de programma’s per besturingssysteem.
| Windows | OSX | Linux | |
|---|---|---|---|
| WinRail | x | ||
| 3D-Modeltreinen | x | ||
| PC-Rail | x | ||
| RailModeller | x | ||
| XTrackCAD | x | x | x |
| WinTrack | x | ||
| AnyRail | x | ||
| 3rd PlanIt | x | ||
| SCARM | x |
Welke modelspoor software dien ik te kopen?
Er is niet één pakket wat eruit springt en voor iedereen geschikt is. Dit komt omdat alle programma’s hun voor- en nadelen hebben. Toch zijn er een aantal zaken waar je naar kunt kijken om tot een goede beslissing te komen.
- Wil je nu (of later) aan de slag met een klimspiraal, parallel rails of andere constructies in je spoorbaan? Zorg er dan voor dat het programma deze mogelijkheden ondersteunt. Neem hiervoor contact op met de leverancier of stel je vraag aan andere gebruikers van de software.
- Veel programma’s komen met een soort van digitale bibliotheek met spoorproducten van de verschillende bekende merken. Je kunt deze onderdelen uit de bibliotheek vervolgens gebruiken om je baan te bouwen. Naderhand is het ook mogelijk om een boodschappen-/wenslijstje te exporteren met de gebruikte producten, zodat je deze eenvoudig kunt inventariseren en bijbestellen.
- Kies een programma wat geschikt is voor je computer. Sommige baanprogramma’s stellen zware eisen aan je computer om bijvoorbeeld een 3D weergave te renderen. Heb je deze functionaliteit echt nodig en kan je computer voldoen aan de systeemeisen?
- Indien je actief bent in een vereniging, vraag na welke software hier veel wordt gebruikt.
- Als je je aan een traditionele schaal houdt dan zal het geen probleem vormen, maar sommige exotischere schalen worden niet altijd ondersteund door de verschillende programma’s.
Tips voor het ontwerpen van je modelspoorbaan
Point of view
Houd bij het ontwerpen van je baanplan rekening met het punt waarop je de baan straks zult bekijken. Naar gelang het punt vanaf waar de baan bekeken zal worden, wil je het spoor misschien naar je toe laten klimmen in plaats van te laten dalen. Op die manier is de trein te allen tijde zo goed mogelijk zichtbaar is.
Thema
Kies een thema voor je baan. Denk hierbij aan een bepaald land, een streek, of tijdsperiode.
Ruimte
Meet van tevoren goed de ruimte op die beschikbaar is voor de bouw van je baan. Door precies te weten hoeveel ruimte er is, is het mogelijk om beter te plannen. Multi-level en verschillende baanhoogten zijn alleen te bouwen indien je van tevoren de juiste formaten kent en hier vanaf het begin rekening mee houdt.
Schaalkeuze
Indien je nog niet in het bezit bent van een grote spoorcollectie, is het goed om van tevoren het aanbod in een bepaalde schaal te onderzoeken. Dit zelfde geldt voor de verschillende merken.
Tijd en budget
Stel een realistisch budget voor je project en bedenk een tijdspad waarin je je project (of de eerste fase) wil realiseren. Zonder een dergelijke planning is de kans groot dat er een hoop materialen worden aangeschaft, maar het project nooit echt van de grond zal komen.
Plezier
Het belangrijkste is dat je plezier hebt in het voorbereiden en bouwen van je baan en bijhorende scenery!
SCARM
Een gratis programma, helaas is dit niet juist.
Na het aanbrengen van 100 baanstukken krijg je de melding dat je het maximaal aantal hebt bereikt. Als je meer wil moet je een licentie kopen voor ca $ 39,95.
Dus zeker niet zo gratis als in bovenstaande omschrijving weergegeven.
In bovenstaande lijst ontbreekt een van de meest populaire railplanprogramma’s voor het plannen van een complete modelspoorbaan:
Railroad-Professional (https://www.railroad-professional.com/en/sites/description)
Aangezien ik het beschouw als een van de beste (en tegelijkertijd goedkoopste) op de markt, wil ik het hier in ieder geval kort introduceren.
Het programma is zeer krachtig, en wordt aangeboden als een gratis of een volledige versie, waarbij de gratis versie alle functies van de volledige versie bevat, maar slechts een beperkt aantal sporen toelaat en geen export of afdrukken toestaat – maar verder alles! Gezien de enorme hoeveelheid functies heeft de volledige versie een zeer goede prijs-kwaliteitverhouding met een prijs van slechts 29,95 euro. Railroad-Professional wordt ook al jaren voortdurend ontwikkeld en bijgewerkt.
Railroad-Professional ondersteunt talrijke spoorsystemen en zelfs het aanleggen van eigen sporen is al in de gratis versie mogelijk! Enkele duizenden kant-en-klare elementen zijn inbegrepen, gesorteerd in bibliotheken, waaruit ze met drag & drop in het sporenplan kunnen worden ingevoegd, waarbij sporen automatisch in elkaar grijpen. Het programma biedt automatische parallelle spooraanleg, semi-automatische spooraanleg, onbeperkte echte en logische lagen, een innovatief flexspoorsysteem, gratis tekeningen/labels/vormsjablonen en splines(!), meetlijnen voor automatische dimensionering, het maken van statistieken en stuklijsten, een echt afdrukvoorbeeld met bladverdeling, en nog veel meer.
Dus als u op zoek bent naar een software voor spoorplanning, kunt u zeker Railroad-Professional overwegen naast de hierboven genoemde.